Người Mỹ nhờ Trump đòi nợ trái phiếu từ thời nhà Thanh

Tranh thủ lúc đang thương chiến, những người giữ trái phiếu phát hành thời nhà Thanh đang kêu gọi chính quyền Washington đòi Bắc Kinh trả nợ.

Hàng nghìn người Mỹ vẫn đang giữ những trái phiếu cổ của Trung Quốc trong các căn gác, tầng hầm, một số còn được rao bán trên eBay với giá chỉ vài trăm USD. Theo tính toán của các trái chủ - những người đang nắm giữ chúng - giá trị các trái phiếu có thể tới 1.000 tỷ USD nếu tính cả lạm phát, lãi suất và những chi phí khác.

Trái phiếu đường sắt Hồ Bắc được phát hành từ thời nhà Thanh.

Các giấy tờ có giá này được biết đến là trái phiếu đường sắt Hồ Bắc, được cho là phát hành vào năm 1911 bởi liên doanh các ngân hàng tại London, Berlin, Paris và New York với mục đích tài trợ cho dự án xây dựng đường sắt từ Hán Khẩu đến Tứ Xuyên.

Ngay sau khi nhà Thanh - triều đại phong kiến cuối cùng của Trung Quốc bị lật đổ vào năm 1911, Trung Hoa Dân Quốc (nhà nước thống trị Trung Quốc từ năm 1912 đến năm 1949) cũng bắt đầu khai thác thị trường vốn quốc tế bằng cách bán các giấy tờ có giá.

Tuy nhiên, sau khi Trung Hoa Dân Quốc bị lật đổ vào năm 1949, Cộng hoà Nhân dân Trung Hoa đã không thanh toán và chưa bao giờ công nhận khoản nợ này bất chấp các nỗ lực từ phía Mỹ trong nhiều thập kỷ.

Mỹ từng nhắc đến dòng tiền chảy vào Trung Quốc vào đầu thế kỷ 20 là một cách thức ngoại giao để xây dựng mối quan hệ thông qua giúp họ công nghiệp hóa. Tuy nhiên, người Trung Quốc lại xem đó là "thế kỷ ô nhục" vì đất nước bị phụ thuộc vào nước ngoài.

Trong khi căng thẳng thương mại ngày càng leo thang, những trái chủ kỳ vọng Tổng thống Trump sẽ quan tâm đến họ, ngay cả khi một số bộ phận khác của chính phủ Mỹ cáo buộc họ lừa đảo vì bán đi bán lại một tờ giấy nợ. 

Tổng thống Trump, Bộ trưởng Tài chính Steven Mnuchin và Bộ trưởng Thương mại Wilbur Ross đã gặp gỡ các trái chủ và đại diện của họ, theo Bloomberg.

Jonna Bianco, đồng sáng lập Quỹ những người nắm giữ trái phiếu Mỹ (ABF), đại diện cho các trái chủ, hy vọng đây có thể là đòn bẩy chính trị hữu ích trong cuộc chiến của Mỹ với Trung Quốc.

Bianco nói đã dành nhiều năm nghiên cứu và đã kêu gọi được sự tham gia của nhiều lãnh đạo cấp cao trước kia của Mỹ vào ABF, gồm Bill Bennett, Cựu Bộ trưởng Giáo dục Mỹ dưới thời Ronald Reagan; Brian Kennedy, thành viên cao cấp tại Viện Claremont và Michael Socarras, ứng cử viên của Tổng thống Bush về tư vấn chung cho Không quân.

Bà Bianco chụp ảnh cùng ông Trump. Ảnh nhân vật cung cấp.

Bà lập luận rằng Trung Quốc đã thanh toán số trái phiếu do các nhà đầu tư Anh nắm giữ năm 1987 như một phần của thỏa thuận bàn giao Hong Kong với cựu Thủ tướng Anh Margaret Thatcher. Theo bà, nếu Trung Quốc không chịu thanh toán, họ nên bị cấm phát hành khoản nợ quốc tế.

Những người thân quen với Bộ Tài chính Mỹ cho biết Bộ đã nghiên cứu những trái phiếu này trước đây, song những đề xuất của ABF không khả thi về mặt pháp lý. Phát ngôn viên của Bộ Tài chính Mỹ từ chối chính thức lên tiếng về vấn đề này. Giới thạo tin với quan chức Trung Quốc cũng nhận định rất khó để Bắc Kinh thanh toán khoản nợ từ xa xưa này.

Các chủ sở hữu trái phiếu đường sắt Hồ Bắc cũng từng kiện chính phủ Trung Quốc trả nợ nhưng bất thành. Vụ kiện đã bị dừng do Đạo luật Miễn trừ Chủ quyền Nước ngoài năm 1976 không thể áp dụng hồi tố cho trái phiếu phát hành vào đầu thế kỷ.

Bloomberg nhận định, vấn đề là những trái phiếu này đã hết hạn từ lâu và nghĩa vụ pháp lý của các chính phủ kế nhiệm đối với việc tiếp nhận khoản nợ phát sinh của các chính phủ trước vẫn còn mờ nhạt.

Liên Xô từng rũ bỏ trách nhiệm đối với số trái phiếu được phát hành dưới thời Sa hoàng, gây thiệt hại cho hàng ngàn nhà đầu tư. Dù vậy, đa số chính phủ lựa chọn thực hiện trách nhiệm trả nợ kế thừa, một phần vì không muốn làm các nhà đầu tư xa lánh trái phiếu họ phát hành trong tương lai.

Quỳnh Trang (Theo Bloomberg)